هر چه به زمان برگزاري آزمون سراسري نزديک مي‌شويم، فعاليت‌هاي شما کنکوري‌هاي عزيز هم زيادتر مي‌شود. بعضي از شما حجم و ساعت مطالعه خود را بالا مي‌بريد و برخي ديگر، تغييراتي در برنامه مطالعاتي خود مي‌دهيد و گروهي نيز کمي به خود استراحت داده و دوباره مطالعه را با انرژي ادامه مي‌دهيد. يکي از کارهايي که بسياري از داوطلبان براي سنجيدن خود يا مطالعه بهتر انجام مي‌دهند اين است که در آزمون‌هايي که مؤسسات مختلف برگزار مي‌کنند، شرکت مي‌نمايند. البته بسياري ديگر از داوطلبان هم تصميمي براي شرکت در اين آزمون‌ها ندارند. با توجه به اينکه آزمون‌هاي جامع از مدتي قبل شروع شده است و عده قابل توجهي از داوطلبان هم در اين آزمون‌ها در مؤسسات مختلف شرکت مي‌کنند، در اين مقاله تصميم داريم درباره نحوه مطالعه و نيز مهم‌تر از همه، کارهايي که قبل و بعد از گرفتن نتيجه مي‌بايست انجام دهيد، بحث کنيم.

عموماً داوطلباني که در اين آزمون‌ها شرکت مي‌کنند به چند دسته تقسسيم مي‌شوند:

1-    افرادي که برنامه‌اي براي مطالعه ندارند و از برنامه اين مؤسسات استفاده مي کنند

مهم‌ترين مشکلي که دانش آموزان براي مطالعه با آن مواجه هستند، نداشتن برنامه‌اي مناسب است. بسياري از دانش‌آموزان نگران اين هستند که آيا مي‌توانند تا زمان امتحان پايان ترم يا کنکور، تمام درس‌هاي خود را به طور کامل مطالعه کنند يا خير. اکثر مؤسساتي که آزمون برگزار مي‌کنند، ادعا مي‌کنند که داراي برنامه هستند. داوطلبان گمان مي‌کنند که با شرکت در اين آزمون‌ها از سردرگمي نجات پيدا مي‌کنند و اگر طبق برنامه پيش روند تا پايان برنامه مورد نظر، تمام مطالب کتب درسي را مطالعه خواهند کرد. بارها و بارها در مقالاتي که در خصوص نحوه مطالعه نوشته‌ايم، اشاره کرده‌ايم که بهترين برنامه، برنامه‌اي است که خود داوطلب با توجه به شرايط و ويژگي‌هاي درسي خود تدوين کرده و طبق آن پيش برود. حال ممکن است که بنا به دلايل مختلفي، داوطلبان طبق برنامه اين مؤسسات پيش رفته باشند.

 اگر شما جزو اين گروه هستيد و دقيقاً طبق برنامه يک مؤسسه مطالعه مي‌کنيد، مي‌توانيد اميدوار باشيد که تا کنکور درس‌ها را تمام کنيد. البته تمام کردن درس‌ها به اين معني نيست که شما بتوانيد نتيجه خوبي از آزمون خود بگيريد؛ زيرا بايد زماني را براي مرور و جمع بندي در نظر بگيريد و حتماً تست هم کار کنيد. مهم‌ترين موضوع در روزهاي باقي مانده تا کنکور، مرور خلاصه‌ها و نيز زدن تست‌هاي سرعتي است که باعث مي‌شود تا شما اولاً دانسته‌هايتان و آنچه را که قبلاً مطالعه کرده‌ايد، تثبيت کنيد، و دوم اينکه خود را در روزهاي نزديک به آزمون سراسري، بهتر و بيشتر بسنجيد. اگر جزو اين دسته از داوطلبان هستيد (بويژه اگر از گروه داوطلبان پشت کنکوري هستيد و وقت بيشتري داريد)، سعي کنيد در وقت اضافي که پس از مطالعه دروس، طبق برنامه مؤسسه پيدا مي‌کنيد به نقاط ضعف خود در درس‌هاي مختلف بيشتر بپردازيد يا اينکه درس‌هايي را که براي شما و رشته‌هاي مورد نظرتان مهم‌تر است، بيشتر مطالعه کنيد. براي انجام اين کار مي‌توانيد يک برنامه کوچک روزانه داشته باشيد و ساعاتي را به اين مطالعه اختصاص دهيد. اين کار، بخصوص در حال حاضر که به زمان برگزاري آزمون سراسري نزديک‌تر مي‌شويد، مي‌تواند براي شما بسيار راه گشا و کمک کننده باشد.

يکي ديگر از کارهايي که حتماً مي‌بايست انجام دهيد، اين است که حتماً پس از آزمون‌هاي جامع، خودتان را مورد قضاوت قرار دهيد. حتماً با خود مي‌گوييد که «نتيجه آزمون‌ها مشخص مي‌کند که ما در هر درس، چه درصدهايي داريم». درست است که نتيجه آمون‌ها درصد و تراز شما را اعلام مي‌کنند، اما منظور ما از قضاوت اين است که با خود رو راست بوده و نگاه کنيد که به چه تعداد از سؤالات به صورت تصادفي جواب داده و پاسخ چه تعداد از سؤالات را خوب نمي‌دانسته‌ايد. پس از اين کار، حتماً درصدد رفع اشکال برآييد و به طور جدي، وقتي را براي مرور و تست‌زني در مباحثي که مشکل داشته يا به طور شانسي و نه از سر آگاهي به آنها پاسخ داده‌ايد، اختصاص دهيد. حتي اگر طبق برنامه مؤسسه، زمان زيادي براي مطالعه به اين روش نداريد، حتماً اين کار را انجام دهيد. مي‌توانيد به جاي مطالب ساده‌تري که تا آزمون بعدي بايد بخوانيد، اشکالات خود را بگنجانيد.

گروه دوم کساني هستند که سعي مي‌کنند با برنامه مؤسسات کنکور مطالعه کنند، اما به دلايل مختلفي از برنامه عقب مي‌مانند و با اينکه در آزمون‌ها شرکت مي‌کنند، به خاطر عقب ماندن در مطالعه، عموماً از آزمون‌ها هم نتيجه خوبي کسب نمي‌کنند. به دليل اينکه روزهاي باقي مانده تا کنکور، روزهاي بسيار حساسي هستند و حتماً در اين روزها شما مي‌بايست مطالعه خوبي داشته باشيد، قبل از هر چيز به اين نکته توجه کنيد که علت اين عقب ماندن چيست. اگر اين موضوع به دليل سختي مباحث براي شما و دير ياد گرفتن آن توسط شماست، حتماً سعي کنيد مباحث مهم‌تر و اصلي‌تر را در برنامه خود بگنجانيد و آنها را مطالعه کنيد. انجام اين کار باعث مي‌شود تا شما از وقت و زماني که صرف مطالعه مي‌کنيد، نتيجه بهتري بگيريد. گاهي هم ممکن است که اين کار به آن دليل باشد که شما در کنار برنامه مطالعاتي مؤسسه، دروس ديگري را مطالعه يا مرور مي کنيد. اگر شما جزو اين گروه هستيد، حتماً بين مطالب مهم و تقسيم وقتتان مديريت کنيد تا نتيجه بهتري از تلاشتان بگيريد. يکي از کارهايي که بايد انجام دهيد اين است که پس از اعلام نتايج آزمون‌هاي جامع، حتماً وقتي را براي مرور يا مطالعه مجدد مباحثي که در آنها مشکل داريد، اختصاص دهيد. توجه داشته باشيد که پيش رفتن با برنامه اين مؤسسات، مهم تر از اين موضوع نيست که شما به وضعيت خود آگاه شويد و در صدد رفع مشکل برآييد؛ يعني اگر قرار است تا آزمون بعدي، شما فصل پنجم شيمي را مطالعه کنيد، در حالي که هنوز در فصل سوم ضعف داريد، حتماً فصلي را که مشکل داريد بخوانيد و بدون دغدغه در آزمون حاضر شويد. مهم‌ترين نکته آن است که شما آزمون اصلي را در پيش رو داريد و بايد در اين آزمون نتيجه خوبي کسب کنيد؛ پس در همين راستا هم تلاش کنيد و چندان به نتيجه اين آزمون ها فکر نکنيد.

2-   کساني که طبق برنامه آزمون پيش نمي‌روند

اين گروه از داوطلبان، عموماً کساني هستند که برنامه مطالعاتي خاص خود را دارند و طبق آن برنامه به مطالعه تا زمان کنکور ادامه مي دهند. عده بسيار زيادي از اين داوطلبان، آزمون‌هاي جامع را فرصتي براي سنجيدن خود و محک زدن تلاش‌ خود دانسته و در اين آزمون ها شرکت مي کنند. ممکن است که نتيجه آزمون ها براي برخي از داوطلبان اين گروه، با آنچه که خودشان از ميزان مطالعه و معلوماتشان در نظر دارند، تا حدود زيادي مطابقت داشته باشد. اگر اين طور باشد، پس کاري که شما مي بايست بعد از هر آزمون انجام دهيد اين است که با توجه به نتايجي که از هر آزمون مي‌گيريد، زماني را براي رفع اشکال و مطالعه و مرور قسمت‌هايي که در آزمون نمره نگرفته يا کمتر نمره گرفته ايد، اختصاص دهيد. شما عزيزان هم بايد به اين موضوع توجه کنيد که ممکن است برخي از مباحث را بخوبي ندانيد، اما نمراتتان در آن مباحث خوب باشد. اين موضوع يا به سطح سختي سؤالات باز مي‌گردد و يا ناشي از آن است که شما به صورت شانسي، گزينه‌اي را انتخاب کرده‌ايد. اگر مباحثي را به اين صورت نمره گرفته بوديد، حتماً وقتي را براي مرور و مطالعه مجدد کامل آن مبحث در کنار ساير رفع اشکال‌ها اختصاص دهيد.

ممکن است در اين گروه از داوطلبان، کساني باشند که نمراتي که در اين آزمون‌ها مي‌گيرند با ميزان مطالعه يا توانايي آنها در دروس مختلف مطابقت نداشته و کمتر يا بسيار کمتر از حد مورد نظرشان باشد. قبل از هر چيز بايد اشاره کنيم که نبايد نگران اين مساله باشيد؛ زيرا ممکن است که سؤالات يک دوره از مباحثي باشد که شما آنها را کمتر مطالعه کرده يا اصلاً در برنامه مطالعاتي خود نگنجانده باشيد. اگر قصدتان اين است که آن مطالب را مطالعه يا مرور کنيد، پس اصلاً جاي نگراني نيست؛ زيرا در وقت باقي مانده و با يک برنامه‌ريزي خوب، حتماً مي‌توانيد اين کار را انجام دهيد؛ اما اگر قصد داريد که کلاً اين مباحث را نخوانده، رها کنيد، اين آزمون‌ها فرصت خوبي است تا به شما تراز و رتبه‌تان را در شرايطي اعلام کند که شما تستي از اين مباحث را جواب نداده يا کمتر جواب داده‌ايد. گرچه جامعه آماري اين آزمون‌ها در مقايسه با کنکور کمتر است و به هيچ وجه با شرکت در آنها نمي‌توانيد قضاوت دقيقي از شرايط خود در مقايسه با داوطلبان ديگر داشته باشيد، اما تا حدودي مي توانيد موقعيت خود را در اين شرايط بسنجيد و قضاوت بهتري از اين موضوع داشته باشيد که آيا حذف اين مباحث عاقلانه است يا نه.

اگر به اين نتيجه رسيده‌ايد که خواندن اين مباحث مهم نيست، پس طبق برنامه خود پيش برويد؛ اما اگر احساس مي‌کنيد که اين مباحث بر رتبه و تراز شما در کنکور تاثير قابل ملاحظه‌اي خواهد گذاشت، مي‌توانيد با توجه به وقت و همچنين ميزان يادگيري خودتان و مهم‌تر از همه، برنامه‌هايي که براي اين روزهاي باقي مانده داريد، زماني را به مطالعه اين مباحث اختصاص دهيد. نکته‌اي که حتماً بايد به آن توجه داشته باشيد اين است که آيا در روزهاي باقي مانده مي‌توانيد بخش‌هايي از اين مباحث را بدون اينکه به يادگيري درس‌هاي ديگر شما لطمه بزند مطالعه کنيد و مهم‌تر از همه، آن قدر مباحث را بخوبي ياد بگيريد که در کنکور به سؤالات مباحث مورد نظر پاسخ دهيد؛ اگر اين طور است، پس حتماً اين کار را بکنيد. البته به اين نکته هم توجه داشته باشيد که لازم نيست که همه مباحث را بلد باشيد. ما در ميان داوطلبان سال‌هاي گذشته، کساني را داشته‌ايم که مطالب نخوانده داشته و رتبه و نتيجه‌هاي خوبي هم کسب کرده‌اند. در مورد مباحثي که قبلاً خوانده و با اين همه در آنها مشکل داشته‌ايد، توصيه بيشتري داريم و آن توصيه اين است که حتماً زماني را براي رفع اشکال خود در آن بخش‌ها اختصاص دهيد تا هنگام کنکور در پاسخگويي آنها به مشکل برنخوريد.

همه شما عزيزاني که در آزمون‌هاي جامع شرکت کرده‌ايد، براي اينکه در اين آزمون‌ها و مهم‌تر از همه در کنکور نتيجه خوبي را کسب کنيد، حتماً به اين نکات توجه کنيد:

1-    ممکن است که داوطلبان زيادي در اين آزمون‌ها شرکت نکرده باشند. اين داوطلبان نبايد نگران وضعيت خود باشند. اين گروه مي‌توانند آزمون‌هاي سرعتي مشابه کنکور را که عموماً از خرداد بايد در برنامه مطالعاتي خود بگنجانند به جاي اين آزمون‌ها قرار دهند.

2-    نتيجه اين آزمون‌ها نبايد باعث ناراحتي يا خوشحالي بيش از حد شما گردد؛ زيرا ممکن است که سؤالات اين آزمون‌ها سخت‌تر يا آسان تر از کنکور باشد.

3-    اين آزمون‌ها نبايد باعث درگيري بيش از حد ذهن شما عزيزان، بخصوص کساني شود که طبق برنامه مؤسسات پيش نمي‌روند؛ زيرا آنچه مهم است، اين است که شما بتوانيد به نقاط قوت و ضعف خود پي برده و درصدد رفع آنها برآييد.

4-    دقت داشته باشيد که فاصله بين آزمون‌‌ها در اين دسته، عموماً بيش از ده روز است؛ پس حتماً در روزهايي که تا آزمون بعدي در اختيار داريد، به رفع اشکال‌ها به صورت جدي مبادرت کنيد.

5-    داوطلبان عزيز! هدف از برگزاري آزمون را تخمين رتبه و نزديک شدن به نتيجه موردنظر خود قرار ندهيد؛ زيرا در صورتي که شما نتيجه خوبي از آزمون نگيريد، روحيه خود را در چنين روزهاي حساس از دست مي‌دهيد يا بر عکس، دچار غرور و اعتماد به نفس کاذب مي‌شويد.

6-     يکي از مهم‌ترين کارکردهاي اين آزمون ها بايد کمک به رفع اشکال شما باشد؛ پس حتماً به اين موضوع توجه داشته باشيد؛ به علاوه، يکي از بهترين کمک‌هاي اين آزمون‌ها به شما، تقويت مهارت‌هاي فراشناخت است؛ يعني ياد بگيريد که چگونه ياد بگيريد و خودتان و توانايي هايتان را خوب بشناسيد، و اينکه چگونه از ابزارها و امکانات بخوبي استفاده کنيد. آزمون‌هاي جامع مي‌بايست بيش از هر چيز به اين مهارت‌هاي شما بيفزايد. در واقع، هدف از برگزاري اين آزمون‌ها بايد اين باشد که دانش آموزان بتوانند اشکالات خود را پيدا کنند و بعد بتوانند آن اشکالات را برطرف کنند و بعد هم اين دانش‌آموزان بتوانند، با استفاده از تجربيات و جمع بندي کامل اطلاعات، خود را براي کنکور آماده کنند و تمام فرايندهايي را که در آزمون ها پشت سر گذاشته‌اند در کنکور پياده کنند و از همه دانش و اطلاعاتي از اين آزمون‌ها فرا گرفته‌اند، در کنکور به نحو مطلوب استفاده کنند.