بيشتر مردم تصورشان از ربات، ماشيني است که اعمالي هوشمندانه شبيه به انسان انجام مي‌دهد. فرهنگ «وبستر» يک ربات را اين گونه تعريف مي‌کند: «يک دستگاه يا وسيله خودکاري که قادر به انجام اعمالي است که معمولاً به انسان‌ها نسبت داده مي‌شود يا مجهز به قابليتي است که شبيه هوش بشري است.»

مؤسسه صنعتي «راي» که سابقه بسياري در صنعت رباتيک دارد، ربات را اين گونه تعريف مي‌کند:
«يک ربات، يک جابجا کننده چند وظيفه‌اي برنامه‌پذير است که براي حرکت دادن مواد، قطعات، ابزارها يا وسايل خاص، با استفاده از حرکات برنامه‌ريزي شده قابل تغيير براي تحقق فرمان‌هاي مختلف، طراحي شده است.»
ربات در معناي عام‌تر و کلي‌تر، يک ماشين الکترومکانيکي هوشمند است که  داراي سه ويژگي مهم است : مي توان آن را مکرراً برنامه‌ريزي کرد، چند کاره است و در نهايت، کارآمد و مناسب براي محيط است و توانايي هماهنگ کردن خود با محيط را دارد. در مجموع مي‌توان گفت که ربات، ماشيني است که کاري مستمر و تکراري را بدون خستگي و با سرعت بالا و بدون اشتباه (يا با خطاي بسيار کم) انجام مي‌دهد؛ براي مثال، ربات جراح تحت فرمان پزشک جراح در اتاق عمل با حضور مستقيم پزشک يا غير مستقيم و با کمک اينترنت براي نجات يک بيمار و بهبودي وي به کار مي‌رود؛ يا ربات‌هاي امداد و نجات که وظيفه اصلي  آنها، پيدا کردن مصدومان و اعلام مکان آنها به سِرور است.

ربات‌ها در پروژه‌هاي JPL شرکت فضايي NASA نيز نقش مهمي دارند. در کل، مصارف ربات‌ها در همه ابعاد زندگي انسان بسرعت در حال گسترش است تا کارهاي سخت و خطرناک را مثل بررسي وضعيت داخلي راکتورها هسته‌اي به جاي انسان انجام دهند؛ زيرا يک ربات، هيچ‌گاه تحت تاثير تشعشعات راديو اکتيو قرار نمي‌گيرد و جايگزيني خوب و مفيد به جاي انسان‌هاست.  

رشته مهندسي رباتيک به منظور تربيت فارغ التحصيلان اين  تخصص  ايجاد شده است. هدف اين رشته، طراحي ماشين‌هاي مکانيکي خودمختار (اتونوموس) است و بدين منظور، يک برنامه آموزشي با ديد تخصصي به رباتيک شامل آموزش زمينه هايي از مهندسي برق، کامپيوتر و مکانيک ارايه شده است که در ساخت و استفاده از ربات‌ها مورد نياز هستند. البته در طي چهار سال مقطع کارشناسي، نمي‌توان  به تمام اين زمينه‌ها  مسلّط شد و توانايي داشت که يک ربات را از طراحي پيچ ومهره تا کل ماشين و از طراحي مقاومت و آي سي تا کل مدارات به تنهايي انجام داد. مي‌توان گفت که اين رشته، يکي از گرايش‌هاي مهندسي برق است که دانشجويان در آن، مقداري از دروس رشته مکانيک جامدات و کامپيوتر را نيز مي‌خوانند. در واقع اين رشته، براي ساخت يک ربات صنعتي که در صنايع و کارخانجات مورد استفاده قرار مي‌گيرد، و بر پايه دروس علمي و تحقيقات عملي پايه‌ريزي شده است

در چند سال گذشته، فعاليت‌هاي چشمگيري که در زمينه رباتيک در بين دانش‌آموزان و دانشجويان صورت پذيرفته، باعث به وجود آمدن طيف وسيعي از علاقه‌مندان به اين رشته گرديده است که مشتاق ادامه فعاليت‌هاي آکادميک در اين زمينه هستند؛ از همين رو، رشته رباتيک  به بخشي از نيازهاي صنعتي و اجتماعي همزمان پاسخ مي دهد.

توانمندي هاي لازم براي دانشجوي مهندسي رباتيک

رباتيک، يک رشته مهندسي است و مهندس چيزي را که هرگز نبوده است خلق مي‌کند. براي عالم بودن فقط به يک نوع استعداد يا هوش نياز داريد، اما هوش متفاوتي نياز است تا چيزي را که نبوده است خلق کنيد. خلق و نوآوري، هوش و توانايي خاص مي‌خواهد؛ هوش براي حل مسايل و مشکلات و توانايي نفوذ سخن.

در ضمن، دانشجوي  مهندسي رباتيک نيز همچون دانشجويان ساير رشته‌هاي مهندسي، لازم است که در دروس رياضي و فيزيک توانمند باشد.

فرصت هاي شغلي فارغ التحصيل مهندسي رباتيک

امروزه استفاده از ربات‌ها و اتوماسيون، غير قابل انکار است؛ به طوري که کارخانه‌ها روز به روز به اين سمت روي مي‌آورند؛ زيرا بازدهي بهتر، سرعت و دقت بيشتر و کم هزينه بودن را به ارمغان مي‌آورند. پيش‌بيني مي‌شود که رباتيک، يکي از 10 صنعت برتر آينده باشد. کاربرد محصولات رباتيک از محدوده کارخانجات فراتر رفته و در حال گسترش به کاربردهاي روزمره است. توسعه و تحقيق در مورد کاربردهاي جديد، نيازمند توجه ويژه به اين رشته و تربيت مهندسان خلّاق و متخصص است.

در کل، کارخانه‌هاي داراي ربات‌هاي صنعتي و خطوط اتوماسيون، بخصوص بازوهاي رباتيک، اولين کارخانه‌ها در جذب نيروي پرسنلي در اين رشته‌اند. از ميان کارخانه‌هايي که در ايران داراي خطوط اتوماسيون يا بازوهاي رباتي يا ديگر ربات‌هاي صنعتي هستند، مي‌توان به کارخانه ماشين سازي ايران خودرو، ماشين‌سازي سايپا، کاشي سمنان، کاشي يزد، تراکتورسازي تبريز، کيش خودرو، رب تبرک، کنستانتره شاهرود و چندين کارخانه ديگر که اکثراً ماشين سازي هستند، اشاره کرد.

نمونه بارز ديگر گستردگي علم رباتيک، که مورد توجه بسيار کشورهاي مختلف مثل ژاپن،کره،آمريکا و ايران و چند کشور ديگر است، ربات‌هاي امداد و نجاتند که ياري‌رسان گروه امداد در حوادث غير قابل پيش‌بيني هستند. به هر حال، اين گرايش از رباتيک، آن قدر اهميت داشته است که درحوزه مطالعاتي آن، مسابقاتي تحت عنوان شبيه سازي امداد و نجات در روبوکاپ برگزار مي‌گردد؛ جالب اينجاست که در مسابقات برمن آلمان، اکثر تيم هاي شرکت کننده در بخش شبيه سازي ربات‌هاي امداد و نجات، ايراني بودند.

همچنين تجربه فعاليت هاي رباتيکي کشور نشان داده است که دانش آموختگان رشته رباتيک، به علت ماهيت بين رشته‌اي و فعاليت تيمي مورد نياز اين رشته، توانايي مهندسي بسيار زيادي کسب کرده و قادرند در تمام صنايعي که نيازمند اتونوموس و طراحي ماشين آلات صنعتي‌اند، بخوبي ايفاي نقش نمايند و در پروژه‌هاي صنعتي بزرگ شرکت يا آن را با موفقيت رهبري کنند.

دروس رشته مهندسي رباتيک در مقطع کارشناسي

دروس پايه 

فيزيک 1و2، آزمايشگاه فيزيک1و2، رياضي 1و2،  معادلات ديفرانسيل، برنامه نويسي، محاسبات عددي.

دروس اصلي

نقشه کشي صنعتي، کارگاه ورق کاري و جوش کاري، کارگاه ماشين ابزار ، کارگاه برق، زبان تخصصي، کارآموزي تابستان، الکترومغناطيس، ماشين‌هاي الکتريکي AC و DC،  آزمايشگاه ماشين – مدارهاي الکتريکي1،  آزمايشگاه مدارهاي الکتريکي، مدارهاي الکترونيکي، آزمايشگاه مدارهاي الکترونيکي، مدارهاي منطقي،  آزمايشگاه مدارهاي منطقي، رياضي مهندسي، تجزيه و تحليل سيستم‌ها، کنترل خطي، آزمايشگاه کنترل خطي،  استاتيک، ديناميک، ديناميک ماشين، مکانيک سيالات، مقاومت مصالح 1 و2، آزمايشگاه مقاومت مصالح،  طراحي اجزاء 1و 2، پروژه.

دروس تخصصي

رباتيک و اتوماسيون، سنسورهاي ربات، کنترل ربات، آزمايشگاه ربات، اصول ميکروکامپيوترها، الکترونيک قدرت و محرکه، ارتعاشات مکانيکي، طراحي مکانيزم.

اسامي دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي داراي رشته مهندسي رباتيک در مقطع کارشناسي در سال 1393